STAL COR-TEN® W ARCHITEKTURZE

Stal typu Cor-Ten® jest z punktu widzenia architektonicznego bardzo interesującym i jednocześnie budzącym emocje materiałem. 

Nie jest stosowana powszechnie, ale większość obiektów, gdzie zastosowano tę stal, to obiekty reprezentacyjne lub referencyjne realizacje znanych architektów. Z biegiem lat metale kolorowe, takie jak miedź lub tytan- cynk, pod wpływem warunków atmosferycznych zmieniają swój kolor. Jest to tzw. proces patynowania – pokrywania się swoistą naturalną „korozją” chroniącą materiał. Wytworzona w ten sposób „powłoka” chroni materiał przez długie lata, nawet do 300 lat w przypadku miedzi. Badania nad specjalnym składem stali odpornej na korozję rozpoczęto w Stanach Zjednoczonych na początku XX wieku. Odkryto, że stal z domieszką miedzi ma znacznie lepszą odporność korozyjną niż w połączeniu z innymi składnikami. Stal tego typu została opracowana i opatentowana w 1933 roku i nazwana Cor-Ten®. W oryginalnym składzie chemicznym znalazły się domieszki krzemu, miedzi, niklu, chromu i fosforu. Po raz pierwszy stal tego typu wykorzystano do konstrukcji wagonów do przewozu węgla. Z biegiem czasu stal Cor-Ten® znajdowała coraz więcej zastosowań i w ostatnich latach często używana jest również do produkcji okładzin elewacyjnych. Stal węglowa jest materiałem reagującym na wilgoć oraz tlen z powietrza atmosferycznego i pod ich wpływem koroduje oraz pokrywa się rdzą. Proces ten się nie zatrzymuje i uszkadza coraz większą część przekroju stali.

Właściwości i zastosowanie
W przypadku stali Cor-Ten® proces ten przebiega nieco inaczej. Produkt korozji przy szybkim wysychaniu pokrywa się po pewnym czasie (18 do 36 miesięcy) gęstą i twardą warstwą tlenku żelaza, która zapobiega lub znacznie spowalnia dalszą korozję. Warunkiem takiego przebiegu zjawiska jest zapewnienie możliwości wysychania powierzchni elementów, tzn. nie mogą się one znajdować cały czas w stanie wilgotnym. Stal typu Cor-Ten® może być stosowana do produkcji np. kasetonów lub paneli elewacyjnych. Ze względu na normalny przebieg procesu korozji w pierwszym okresie i możliwe zmywanie części produktów korozji bardzo uważnie muszą być zaprojektowane akcesoria i obróbki służące odprowadzeniu wody deszczowej. Bardzo istotne jest także spowodowanie równomiernego przebiegu procesu korozji na całym materiale. Dlatego stosowane płaszczyzny powinny być nachylone zawsze pod tym samym kątem, a najlepiej pionowe (ściany).
Stal Cor-Ten® j est materiałem o powierzchni matowej, redukującej refleksy. Jest materiałem ekonomicznym – cena samego materiału nie jest wysoka, a dodatkowo oszczędza się na kosztach późniejszej konserwacji. Cor-Ten® jest również ekologiczny. Może być poddany całkowitemu recyklingowi, podczas którego nie powstają żadne szkodliwe dla środowiska substancje – brak bowiem powłok malarskich czy innych chemicznych dodatków.

Realizacje
Przykładem obiektu, gdzie zastosowano stal Cor-Ten®, jest otwarte w 2014 roku Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku. Obiekt pełni m.in. funkcję ośrodka badawczo- naukowego, muzealną i centrum konferencyjnego. Europejskie Centrum Solidarności zaprojektowała gdańska pracownia architektoniczna Fort. Obiekt tworzy prosty układ równoległych i równomiernie rozmieszczonych ścian, pozbawionych skomplikowanych detali. Ściany wykonane ze stali Cor-Ten® wzmacniają efekt wizualny ruchu ścian. Do wyboru tej stali, oprócz jej własności związanych z odpornością na warunki atmosferyczne, przyczynił się również fakt, że jest to materiał kojarzony z technologią stoczniową. Największe arkusze blach, z których powstała elewacja, miały wymiary 2500 mm x 6000 mm i grubość 5 mm. Ciężar jednego panelu uzbrojonego żebrami i uchwytami montażowymi przekraczał 600 kg.
Także we wnętrzu budynku wykorzystano panele z blachy Cor-Ten®. W tym przypadku powierzchnie paneli są mniejsze, a grubość blachy wynosi 1,00 mm. Panele Cor-Ten® przeznaczone do ścian wewnętrznych dostarczane były z gotową patyną, ponieważ pojawienie się pełnej patyny wewnątrz obiektu trwałoby kilka lub nawet kilkanaście lat. Należy podkreślić, że rdzawy kolor paneli w pomieszczeniach doskonale komponuje się z zielenią roślin, stwarzając wrażenie bardzo naturalnego wnętrza.

Arkadiusz Krześniak
Business Manager
Ruukki Polska Sp. z o.o.
arkadiusz.krzesniak@ruukki.com