Wraz z nastaniem 2018 roku przedsiębiorców z branży budowlanej czeka szereg zmian legislacyjnych. Jedną z nich jest – wywołująca wiele kontrowersji – zmiana dotycząca preferencyjnych kosztów uzyskania przychodów z tytułu działalności twórczej.
Obowiązujący przed 1 stycznia 2018 roku zapis art. 22 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie ograniczał ani też nie pozbawiał żadnej grupy zawodowej możliwości korzystania z 50-procentowych kosztów uzyskania przychodu [4]. Jedynym warunkiem obligatoryjnym do uzyskania preferencyjnej ulgi podatkowej było wykazanie, że świadczone usługi posiadają znamiona utworu w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 2017 poz. 880) [1]. Z pojęciem utworu należy bowiem utożsamiać „każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia” [1]. Co ważne, art. 1. przedmiotowej ustawy w literalny sposób wskazuje utwory architektoniczne, urbanistyczne i architektoniczno-urbanistyczne jako przykład przedmiotu prawa autorskiego [1].
Jednocześnie należy zauważyć, że przedmiotowy zapis nie determinuje w jednoznaczny sposób definicji przedmiotu prawa autorskiego. Tym samym nie wyklucza możliwości odniesienia treści ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych do projektu budowlanego o cechach utworu. To właśnie w myśl wspomnianej zasady legislacyjnej Sąd Najwyższy wydawał wyroki, zgodnie z którymi projekty budowlane o charakterze twórczym mogły nabyć ochronę z tytułu praw autorskich (np. wyrok Sądu Najwyższego z 25.10.1972 r., II PR 318/72, OSNCP 1973, nr 9, poz. 158) [6]. Można jednak zaryzykować stwierdzenie, że pewna niejednoznaczność przepisów w tym obszarze przyczyniła się do powstania kontrowersyjnych zmian w prawie podatkowym w 2018 roku. 22 listopada 2017 r. Prezydent, podpisując nowelizację prawa podatkowego, wykluczył dotychczasowy sposób korzystania z 50-procentowych kosztów uzyskania przychodów [7]. Od 1 stycznia 2018 r. w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych pojawił się bowiem w art. 22 dodatkowy ust. 9b, zgodnie z treścią którego wspomniana preferencja podatkowa dotyczy tylko „przychodów uzyskiwanych z tytułu działalności: 1) twórczej w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, urbanistyki, literatury pięknej, sztuk plastycznych, muzyki, fotografiki, twórczości audiowizualnej, programów komputerowych, choreografii, lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa;
2) badawczo-rozwojowej oraz naukowo-dydaktycznej;
3) artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej, reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii, scenografii;
4) w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów, kaskaderów;
5) publicystycznej ” [2].
Zapobiec dyskryminacji
Przedmiotowy zapis prowadzi do dyskryminacji wielu grup społecznych, w tym także znacznej liczby członków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa. Możemy być jednak usatysfakcjonowani działaniami podjętymi przez naszych przedstawicieli, ponieważ wystosowane przez prezesa PIIB A. R. Dobruckiego pismo do Minister Finansów – pani Teresy Czerwińskiej – spotkało się ze zrozumieniem ze strony rządzących. Na posiedzeniu, które odbyło się 6 lutego 2018 r., Rada Ministrów podjęła bowiem decyzję o skierowaniu do rozpatrzenia przez Sejm kolejnej nowelizacji ustawy o podatkach. W przyjętym projekcie zmian zmodyfikowano ust. 9b art. 22 Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350, zgodnie z którym ulga podatkowa przysługująca twórcom odnosić się będzie również do: „przychodów uzyskiwanych z tytułu: działalności twórczej w zakresie [..] inżynierii budowlanej” [3]. Na uwagę zasługuje również fakt, że prawo do korzystania z ulgi podatkowej zostanie przywrócone inżynierom budowlanym z mocą wsteczną, tzn. od 1 stycznia 2018 r. Nie są to jednak jedyne dobre wieści dla znacznej liczby członków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa. Nowelizacja ustawy podwyższa bowiem limit 50-procentowych kosztów uzyskania przychodów z kwoty 42 764 zł do 85 528 zł [2]. Należy tym samym zauważyć, że zgodnie z zapisami ustawy (Dz.U. 2018 poz. 200) przychód uzyskiwany z tytułu praw autorskich „oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe […], których podstawę wymiaru stanowi ten przychód” [2]. W treści przywołanego aktu prawnego widnieje również wyrażenie wyjaśniające dodatkowe kwestie dotyczące wspomnianego przychodu, mówiące, że w przypadku przekroczenia wspomnianego zwiększonego limitu w roku 2018 koszty poniesione z tytułu działalności twórczej nie przysługują. Odnosi się to także do wynagrodzeń uzyskiwanych na podstawie np. umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej – umowy zlecenie. Wydaje się więc, że tytułowa „batalia” została wygrana. Konkluzja płynąca z niniejszego artykułu wydaje się zatem dość intuicyjna. Widzimy bowiem sami, na przykładzie preferencyjnych kosztów uzyskania przychodów dla twórców, jak bardzo istotną czynnością jest obserwowanie planowanych przez rządzących zmian i jak duże znaczenie ma interwencja naszych przedstawicieli z Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa.
mgr inż. Izabela Szerszeniewska
Bibliografia Akty prawne i dokumenty: [1] prawo.sejm.gov.pl (8.03.2018). [2] prawo.sejm.gov.pl (8.03.2018). [3] legislacja.rcl.gov.pl (16.02.2018 r.). [4] prawo.sejm.gov.pl (8.03.2018). [5] www.e-pity.pl (6.02.2018 r.). [6] www.piib.org.pl (6.02.2018 r.). [7] www.prezydent.pl (6.02.2018).
Streszczenie.
Artykuł poświęcony jest tematyce obniżonych kosztów uzyskania przychodów z tytułu wykonywania działalności twórczej z zakresu architektury i inżynierii budowlanej. Autorka wyjaśnia istotę zaplanowanej zmiany w rozliczeniu podatkowym twórców, ukazując jednocześnie kontrowersje, które jej towarzyszyły. Słowa kluczowe: budownictwo, zmiany legislacyjne, podatek, działalność twórcza.
