PREFABRYKACJA BETONOWA

Cykl artykułów poświęconych współczesnej, nowoczesnej prefabrykacji, tworzony jest we współpracy ze Stowarzyszeniem Producentów Betonów. Cykliczna rubryka ma na celu promocję korzyści ze stosowania prefabrykacji betonowej, możliwości pod kątem budownictwa przemysłowego, mieszkaniowego i drogowo-mostowego oraz innych zastosowań, promocję innowacji w prefabrykacji, przybliżenie zasad projektowania konstrukcji prefabrykowanych i ich elementów, a także prezentację wybranych obiektów.

COVID-19 – czasy dla prefabrykacji?

dr inż. GRZEGORZ ADAMCZEWSKI,
Politechnika Warszawska, Stowarzyszenie Producentów Betonów
dr hab. inż. PIOTR WOYCIECHOWSKI, prof. PW, Politechnika Warszawska

Zważywszy na obecną sytuację w kraju i na świecie, można się spodziewać, że wskazane przez autorów korzyści płynące ze stosowania prefabrykacji w budownictwie pozwolą Inwestorom oraz Projektantom spojrzeć na prefabrykację z jeszcze większą przychylnością.

Rok 2020 zostanie zapisany w historii ludzkości jako szczególny. Już sam początek roku był niezwykle burzliwy ze względu na zaistniałe zdarzenia na Bliskim Wschodzie, wojnę handlową pomiędzy USA i Chinami, ale dopiero kolejne tygodnie przyniosły prawdziwego „Czarnego Łabędzia”, jakim okazał się być nowy koronawirus. Wywołane epidemią zatrzymanie gospodarki na całym świecie to zdarzenie bez precedensu, którego bolesne efekty ekonomiczne, społeczne i polityczne zaczniemy tak naprawdę odczuwać dopiero w kolejnych miesiącach oraz latach. Wprowadzane obecnie obostrzenia sanitarne sprawiają, że praca coraz powszechniej przyjmuje formę zdalną, obowiązuje zachowywanie dystansu społecznego oraz dodatkowe czynności profilaktyczne, jak dezynfekcja powierzchni czy używanie dodatkowych środków ochronnych. Choć w wielu krajach sytuacja epidemiologiczna jest dość stabilna, to jednak w skali globalnej liczba zakażeń wzrasta , co oznacza, że obecne restrykcje sanitarne mogą się utrzymać jeszcze bardzo długo.

Prefabrykacja szansą do wykorzystania
Budownictwo, jak łatwo zauważyć, jest jedną z branż, w której wykonywanie pracy w trybie zdalnym możliwe jest jedynie w bardzo ograniczonym zakresie. Swoistym odpowiednikiem pracy zdalnej w budownictwie jest jednak produkcja budowlana w wyspecjalizowanym, zautomatyzowanym zakładzie prefabrykacji (a więc niejako zdalnie) i w efekcie ograniczenie pracy „na żywo” na budowie do montażu oraz robót wykończeniowych. Oczywiście w takim przypadku „zdalność” jest tylko częściowa, co będzie miało znaczący wpływ na dalszą sytuację na rynku pracy. Z tego punktu widzenia dodatkowego znaczenia nabierają np. ograniczenia w przekraczaniu granic oraz obawy przed przemieszczaniem się, co może doprowadzić do ograniczenia liczebności napływowych pracowników ze wschodu, którzy stanowią ważny element polskiej branży budowlanej. Z kolei uwarunkowania ekonomiczne w postaci spowolnienia gospodarczego i wizji głębokiej recesji również nie tworzą dobrego otoczenia dla inwestycji w budownictwie. W tym kontekście warto się przyjrzeć perspektywom technologii prefabrykacji, której charakterystyka może stanowić szansę dla budownictwa w obecnych realiach.

Korzyści nie do przecenienia wczoraj i dziś
Realizacja budowy z wykorzystaniem technologii prefabrykacji pozwala uzyskać typowe korzyści, do których należą m in.:
• istotnie krótszy czas realizacji budowy,
• ograniczenie do minimum wielkości placu budowy,
• dowolność kształtowania przestrzeni,
• wysoka jakość wyrobów,
• zapas bezpieczeństwa i trwałości,
• ekonomiczność i ekologiczność.
W obecnej sytuacji rynkowej znaczenia nabierają jeszcze inne, zwykle mniej podkreślane aspekty budowania z prefabrykatów. Do oczywistych korzyści należy zaliczyć fakt, że realizacja budowy w tej technologii pozwala bardzo zmniejszyć liczebność osób na budowie – zasadniczo do ekipy montażystów, obsługi żurawia i ewentualnie innych pracowników pełniących funkcje pomocnicze. Ten aspekt pozwala ograniczyć również negatywny wpływ braku dostępnej na rynku siły roboczej, opierając się na stałej ekipie wyspecjalizowanych pracowników producenta elementów prefabrykowanych. Mała liczba zaangażowanych w montaż osób oznacza łatwiejsze zachowanie bezpiecznego dystansu pomiędzy pracownikami oraz mniejsze nakłady związane z dodatkowymi środkami ochrony. Ograniczenie liczby pracowników sprzyja również obniżeniu nakładów na utrzymanie dużego zespołu, a także zwiększa poczucie bezpieczeństwa podczas prac budowlanych. Istotne jest również zawężenie łańcuchów dostaw, ponieważ elementy wykonywane są bezpośrednio w zakładzie produkcyjnym. Oznacza to, że mieszanka betonowa wytwarzana jest bezpośrednio w zakładzie, a betonowanie elementów odbywa się poprzez transport wewnątrzzakładowy, w sposób w dużym stopniu zautomatyzowany – ogranicza to potrzebę kontaktów z pracownikami zewnętrznej wytwórni mieszanek betonowych, jak ma to miejsce w przypadku budowy realizowanej w sposób tradycyjny. Podobnie kontrola jakości betonu jest wykonywana bezpośrednio w zakładzie prefabrykacji, co minimalizuje potrzebę realizowania takich badań przez podmiot zewnętrzny podczas betonowania na budowie. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku przygotowania zbrojenia elementów. W zakładzie prefabrykacji znajduje się oddzielna sekcja zbrojarska, w zależności od charakterystyki produkcji może być ona praktycznie całkowicie zautomatyzowana, co przekłada się na zmniejszenie ryzyka kontaktu ludzi podczas tradycyjnie prowadzonych prac zbrojarskich na budowie. W przypadku stosowania prefabrykatów unika się również ryzyk związanych z wykonywaniem (i późniejszym demontażem, a także transportem w przypadku wypożyczania od firmy zewnętrznej) deskowań, które są niezbędne w przypadku prac monolitycznych.

Nie mniejsze znaczenie ma charakterystyka pracy w zakładzie prefabrykacji, gdzie wytwarzane są elementy przed wbudowaniem. Warunki pracy oraz wysoka jakość kontroli w zakresie BHP sprzyja zapewnieniu bezpieczeństwa pracowników i ochronie ich przed ryzykiem zakażenia. Coraz większa automatyzacja prac w nowoczesnym zakładzie produkcyjnym pozwala na ograniczenie liczby pracowników oraz na zmniejszenie ryzyka zakażania poprzez bezpośredni kontakt z powierzchnią elementów wytwarzanych wyrobów.

Kontrola produkcji pozwala uzyskać typową dla prefabrykacji wysoką jakość wyrobów, co zmniejsza ryzyko związane z ewentualnymi naprawami elementów lub ich wymianą.

Niniejsze rozważania zostały przeprowadzone w kontekście działań podejmowanych przez ustawodawcę w celu ograniczenia rozwoju pandemii – przedstawione atuty technologii prefabrykacji stanowią jej integralny element i nie powodują zwiększenia kosztów przy jednoczesnym zmniejszeniu ryzyka zakażenia, co jest wartością dodaną tej technologii.